วัดประดิษฐ์ธรรมคุณ

วัดประดิษฐ์ธรรมคุณ (หอก่อง) มีเนื้อที่ ๑๕๐.๕ ตารางวา สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๓๖๑ ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๐ วัดประดิษฐ์ธรรมคุณ เดิมชื่อว่าวัดหอก่อง 

ตั้งอยู่ในชุมชนหอก่อง ซึ่งเป็นชุมชนเก่าแก่ คาดว่าเกิดก่อนตั้งเมืองหนองคายก็ว่าได้ เป็นแหล่งชุมทางของเรือที่มักข้ามมาติดต่อค้าขายในสมัยโบราณกับประเทศลาว เช่น ท่าเดื่อ ถิ่นตม เชียงควน หนองแปน ท่าพระ สิมมะโน ซึ่งบ้านต่าง ๆ เหล่านี้อยู่ในประเทศลาวฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง มักจะมาจอดที่ท่าน้ำ วัดหอก่องเพื่อค้าขายและแลกเปลี่ยนสินค้ากันบริเวณท่าน้ำวัดนี้ เป็นที่ชุมนุมหาปลาและเป็นจุดเริ่มต้นในการไหลอวนหาปลา ซึ่งภาษาอีสาน เรียกว่า “หัวก่องหรือหัวมอง” คำว่า หอก่อง อาจเรียกเพี้ยนมาจากคำว่า “หัวก่อง” ก็ได้ 

ลักษณะพระอุโบสถของวัดหอก่อง จะแตกต่างจากวัดทั่วไป คือ ตามปกติหน้าพระอุโบสถจะสร้างหันหน้าไปทางทิศตะวันออกเสมอ แต่โบสถ์วัดหอก่องจะหันหน้าโบสถ์ลงไปในแม่น้ำ การสร้างพระอุโบสถหันหน้าไปทางแม่น้ำ คนโบราณเล่าว่า เพื่อที่จะรับพระพุทธรูปที่สำคัญ ๆ เช่น วัดพุทธโสธรวรมหาวิหาร หันลงสู่แม่น้ำบางประกง เพื่อรับพุทธโสธร 

หลวงพ่อวัดบ้านแหลม วัดพระพุทธชินราช จังหวัดพิษณุโลก พระอุโบสถหันหน้าไปทางแม่น้ำเหมือนกัน ดังนั้น การสร้างพระอุโบสถของวัดหอก่องหันหน้าไปทางแม่น้ำโขง 

เพื่อรับพระสำคัญๆ เช่น พระเสริม พระใส กล่าวคือ เมื่อครั้ง พ.ศ. ๒๓๖๙ ขบวนแห่อัญเชิญพระดังกล่าว ได้อัญเชิญพระจากถ้ำภูเขาควาย ประเทศลาว มาถึงบริเวณท่าน้ำวัดหอก่อง ขบวนแห่อัญเชิญพระจึงอัญเชิญพระขึ้นประดิษฐานไว้ในพระอุโบสถแห่งนี้ รวมทั้งพระเสาร์และตลอดจนถึงพระบริวารทั้งหมดไว้ในอุโบสถแห่งนี้ นับได้ว่าอุโบสถของวัดหอก่องแห่งนี้มีความสำคัญ และมีประวัติเป็นมาที่ช้านาน มีพระศักดิ์สิทธิ์มากมายเหลือค้างที่อุโบสถแห่งนี้ ปัจจุบันกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนวัดหอก่องและพระเสาร์ 

ตลอดจนพระบริวารบางองค์ เป็นปูชนียสถานและปูชนียวัตถุที่มีคุณค่าควรต่อการเคารพกราบไหว้บูชา และเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองหนองคาย

ต่อมาในสมัยท่านเจ้าคุณรักษ์ (พระธรรมไตรโลกาจารย์) อดีตเจ้าอาวาสวัดศรีเมือง ได้เปลี่ยนชื่อวัดหอก่องเป็นวัดประดิษฐ์ธรรมคุณ ซึ่งแปลว่า วัดที่ประดิษฐานแห่งคุณธรรม และมีธรรมะของพระพุทธเจ้าประดิษฐานอยู่ ภายในวัดประดิษฐ์ธรรมคุณมีโบราณวัตถุที่กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนเป็นโบราณวัตถุไว้ ๑๒ รายการ